Topiramate có thời gian được dùng đơn trị liệu động kinh, hiện nay thường được dùng hỗ trợ dài hạn ở bệnh nhân động kinh cục bộ kháng thuốc, cơn tonic- clonic toàn thể, cơn co giật trong hội chứng Lennox- Gastaut, phòng ngừa đau nửa đầu migraine. Tác dụng giảm cân cũng được một số bác sĩ điều trị lâm sàng đề cập tới. (ND)
Topiramate là loại thuốc chống cơn co giật động kinh, đau nửa đầu migraine và có thêm bằng chứng tác dụng kiềm chế dành cho người uống nhiều.
Theo nghiên cứu công bố trên Tạp chí Archives of Internal Medecine cho biết Topamax không chỉ làm giảm số lượng rượu uống ở người trưởng thành phụ thuộc rượu mà còn có lợi ích cho sức khỏe và hậu quả tâm lý của người nghiện rượu.
Nghiện rượu là một bệnh tàn phá sức khỏe, di chứng tổn hại nhất là bệnh tim mạch và bệnh gan. Tác giả công trình nghiên cứu, tiến sĩ y khoa Bankole A.Johonson ( Khoa Tâm thần và Thần kinh học hành vi Đại học Virgina Hoa Kỳ nói: “ Thật đáng khích lệ là topiramate ngoài giảm sức uống còn giảm nguy cơ tăng huyết áp, nguy cơ bệnh tim và xơ gan ở người nghiện rượu”. ( Công trình nghiên cứu trên 317 người nghiện rượu tuổi 18 – 65 ở 17 cơ sở từ tháng 01/ 2004 đến 04/ 4 /2006, nam uống trên 35 đơn vị chuẩn, nữ trên 28 đơn vị, 1 đơn vị bằng 295, 7 ml bia, 118, 3 ml rượu hoặc 29,6 ml / 100 nồng độ rượu).
Giảm tác dụng gây tổn hại của rượu
Người nghiện được phân nhóm ngẫu nhiên dùng placebo ( 188 người) hoặc topiramate ( 183 người), một dẫn xuất sulfamate-fructopyranose có tác dụng làm giảm sức uống. Sự giảm này có thể do một trong các chất dẫn truyền thần kinh glutamate và dopamine.
Trong suốt 14 tuần, người nghiện được lượng giá với Brief Behavioral Compliance Enhancement Treatment (BBCET) và 15 phút trao đổi nhấn mạnh về tầm quan trọng của thuốc vào sự thay đổi hành vi uống bia rượu. Người bệnh được theo dõi đều đặn, ghi nhận huyết áp, mạch, nhiệt độ và chỉ số BMI, cholesterol và nồng độ men gan (gama-glutamyltransferase), đều là những chỉ số người nghiện dễ chấp nhận.
Các nhà nghiên cứu cũng đánh giá các chức năng tâm lý xã hội bao gồm các ý nghĩ ám ảnh và xung động uống với thang Obsessive Compulsive Drinking Scale ( OCDS), thang tự thuận tổn hại khi uống (Drinker Inventory of Consequence Scale), đánh giá tình trạng khí sắc (Profile of Mood States), chất lượng giấc ngủ, chất lượng cuộc sống và các sự kiện bất lợi khác.
Giảm yếu tố nguy cơ bệnh tim
Kết quả nghiên cứu cho thấy sự giảm rõ nồng độ cholesterol trong huyết tương ở người dùng topiramate so với với người dùng placebo ( trung bình khác biệt 13.30 mg/dl [ 95% CI, 5.09-21.44 mg/dl); P=.002). Ở người uống bia rượu nhiều nồng độ mỡ trong máu có khuynh hướng tăng cao và có dấu chứng gan nhiễm mỡ thì khả năng giảm cholesterol rõ rệt “ lợi ích đáng thêm trong điều trị y khoa cho người nghiện rượu”.
Các nhà nghiên cứu cũng nhận thấy topiramate còn hiệu quả làm giảm tất cả các test chức năng gan hơn so với placebo. “ Cùng tác dụng giảm thấp nồng độ lipid và giảm nguy cơ gan thóai hóa mỡ ( khuynh hướng tiến triển bệnh gan và có thể dẫn đến xơ gan) có thể có nếu người nghiện được dùng thêm topiramate”.
Một lợi ích khác của topiramate so với placebo là giảm chỉ số cơ thể (BMI) có thể do nguyên nhân giảm thèm ăn và giảm cả huyết áp tâm thu và tâm trương. Kết thúc nghiên cứu người nghiện dùng topiramate được đánh giá huyết áp và ngưỡng tiền huyết áp cao ( trung bình 123.0mmHg / 75.5mmHg) trong khi người dùng placebo vượt ngưỡng này.
Trung bình khác biệt của BMI và huyết áp ở người dùng topiramate so với placebo.
| Endpoint (khoảng giới hạn ) | Trung bình khác biệt | Khỏang tin cậy (95% CI) | P |
| BMI | 1.08 | 0.81 – 1.34 | < .001 |
| HA tâm thu ( mmHg) | 9.70 | 6.81 – 12.60 | < .001 |
| HA tâm trương (mmHg) | 6.74 | 4.57 – 8.90 | < .001 |
Về các đánh giá tâm lý xã hội, topiramate chứng tỏ giảm ý nghĩ ám ảnh và xung động thèm uống nhiều hơn placebo, tăng tâm lý thỏai mái và cải thiện một vài phương diện chất lượng cuộc sống, do đó “giảm nguy cơ tái phát và hậu quả tiêu cực lâu dài”. Trong một mẫu nghiên cứu, kết quả tỷ lệ độ lệch của topiramate và placebo theo Bản câu hỏi đánh giá sự hài lòng và thích thú trong cuộc sống (Quality of Life Enjoyment and Satisfaction Questionaire [Q-LES-Q]) về các họat động tổng thể là 1.45 (P=.23), họat động giải trí là 2.27 (P=.03) và công việc nhà là 2.05 (P= .04). Tương tự, so sánh với placebo, topiramate có khuynh hướng giảm rối lọan giấc ngủ nhiều hơn (trung bình khác biệt 5.31 [95%CI, 1.33 – 9.28] P= .01).
Những hiệu quả tích cực trên khá giống nhau ở cả nam và nữ và tương đối nhanh, từ 3 – 4 tuần trong đa số người nghiện rượu.
Số đông người nghiện sẽ dễ chịu !
Thuốc (topiramate) làm cho người nghiện thay đổi kinh nghiệm chủ quan khi uống rượu, do vậy không cảm thấy phải tiếp tục uống nữa, “làm như hòan tòan không còn rượu ở đây nữa”.
Lợi ích lớn của topiramate là có thể cho người nghiện dùng khi đang uống nhiều, do vậy “có thể bắt đầu điều trị trong thời gian người nghiện đang sử dụng rượu”. “Đây là mô hình chuyển đổi so với thuốc khác đòi hỏi phải ngưng khi bắt đầu điều trị. Theo đó topiramate có thể tiện dụng trong thực hành tổng quát, tăng hiệu quả công tác can thiệp y tế đối với người nghiện rượu”.
Với các tiện ích trên, các bác sĩ lâm sàng có thể điều trị bệnh nhân nghiện rượu tốt hơn, dễ dàng hơn cho các chuyên gia cai nghiện ở mọi cơ sở.
Như đa số các lọai thuốc, topiramate có một số tác dụng phụ, ở ít nhất 10% người nghiện cảm giác tê rần, đau đầu, mất vị giác, mệt, chán ăn, buồn nôn, mất ngủ và khó tập trung. Tuy nhiên các tác dụng phụ này kiểm sóat được nếu dùng liều tăng dần, tác giả cho biết nhiều người nghiện đáp ứng với liều thấp hơn 300mg /ngày.
Trên lâm sàng, topiramate đã chứng tỏ giảm hiệu quả của rượu và cải thiện hậu quả do nghiện ở người uống rượu. Cơ chế tác dụng có thể là tăng chức năng của gama-aminobutyric acid và ức chế chuyển hóa glutaminergic trong hệ corticomesolimbic. Khi uống quá nhiều, người nghiện gánh chịu tình trạng hậu quả thứ phát về cơ thể và tâm lý xã hội nặng nề. Đó là thay đổi bất thường chức năng gan, bệnh lý tim mạch, có ý nghĩ và xung động ám ảnh phải uống. Nghiên cứu này nhằm tới nhận định hiệu quả chống uống rượu của topiramate có liên quan hay không đến sự cải thiện sức khỏe thể chất và tâm lý xã hội thoải mái.
Bs Phạm Văn Trụ PGĐ BV Tâm Thần TP Hồ Chí Minh.
Theo “Topiramate has Physical and Psychosocial Benefits in Heavy Drinkers CME”. Arch Intern Med.2008; 168: 1188-1199.
