Một báo cáo về việc nên đánh giá lại hạn chế của Clozapine
Ngày 13 / 6 / 2009 – Theo một báo cáo của các nhà nghiên cứu Phần Lan công bố trực tuyến trên Tạp chí The Lancet về hạn chế dùng thuốc chống loạn thần thế hệ thứ 2 Clozapine đã định ra suốt thập niên 1990 liên quan đến tính an toàn, có thể gây ra hàng ngàn cái chết cho những bệnh nhân trên khắp thế giới vốn đã được điều trị bằng những thuốc chống loạn thần khác tiềm tàng gây hại nhiều hơn.
Trong nghiên cứu cộng đồng về bệnh nhân tâm thần phân liệt ( TTPL), Ts Jari Tiihonen của ĐH Kuopio và cs nhận thấy rằng bệnh nhân dùng clozapine ít tử vong hơn những người dùng các thuốc chống loạn thần khác.
Các nhà nghiên cứu cho rằng: “Kết quả của chúng tôi ủng hộ ý kiến clozapine nên được dùng như thuốc chọn lựa đầu tiên vì dường như đây là thuốc chống loạn thần an toàn nhất về nguy cơ tử vong và cũng hiệu quả nhất”.
Các tác giả cũng giải thích rằng “các thuốc chống loạn thần thế hệ thứ 2 ra đời vào thập niên 90 được tin rằng là có ảnh hưởng xấu đến tỉ lệ tử vong cho bệnh nhân TTPL, đặc biệt làm tăng nguy cơ tử vong do bệnh lý tim mạch”
Để xác lập sự góp phần lâu dài của thuốc CLT lên tỉ lệ tử vong ở bệnh nhân TTPL, Ts Tiihonen & cs đã dùng danh sách những người đăng ký sinh sống tại quốc gia Phần Lan để so sánh tỉ lệ tử vong giữa năm 1996 và năm 2006 trên 66 881 bệnh nhân TTPL theo tỉ lệ tử vong của dân số chung Phần Lan. Mục tiêu nghiên cứu tập trung vào những trường hợp thường dùng thuốc CLT bao gồm risperidone, clozapine, quetiapine, haloperidol và olanzapine so sánh với nhóm bệnh nhân dùng perphenazine.
Các tác giả cho biết khi so sánh với nhóm hiện đang dùng thuốc CLT thế hệ cũ perphenazine, việc sử dụng quetiapine, haloperidol, và risperidone có liên quan đến việc tăng nguy cơ tử vong( tỉ số chênh theo thứ tự là 1.41, 1.37, và 1.34). Mặt khác, việc dùng clozapine giảm nguy cơ tử vong 26% (tỉ số chênh 0.74)
Phân tích cũng cho thấy việc điều trị thuốc CLT kéo dài 7-11 năm có liên quan giảm tử vong 20% so với nhóm không dùng thuốc. “ Trên nhóm bệnh nhân được chỉ định 1 hay nhiều loại thuốc CLT, chúng tôi ghi nhận có mối liên quan đảo ngược giữa tỉ lệ tử vong và thời gian dùng thuốc”.
Hơn nữa, các nhà nghiên cứu thấy rằng clozapine và olanzapine liên quan “tỉ lệ tử vong chung và tử vong do bệnh lí thiếu máu cơ tim khá thấp hơn là do các thuốc CLT khác trong khoảng thời gian điều trị từ 7-11 năm.” Ts Tiihonen & cs kết luận “ quy tắc hạn chế dùng clozapine nên được đánh giá lại”
Trong tham luận của mình, Ts Lydia A. Chwastiak và Ts Cenk Tek ĐH Y khoa Yale, New Haven, Connecticut, cho biết “clozapine là thuốc CLT thế hệ 2 duy nhất làm tăng hiệu quả trên bệnh nhân TTPL kháng trị”. Dựa trên nghiên cứu hiện tại “ tỉ số nguy cơ-lợi ích của Clozapine dường như có phần tốt hơn so với các thuốc CLT thế hệ mới khác”.
Hiện nay, chỉ định điều trị Clozapine chủ yếu vẫn là các trường hợp TTPL kháng trị và các khuyến cáo về tác dụng phụ gây giảm bạch cầu hạt chưa thay đổi. Do đó các quy định về theo dõi công thức máu trước và trong thời gian điều trị là một trong những quy tắc không thể thiếu trong thực hành lâm sàng.
Bs Đỗ Chính Thắng, BS CKI, Khoa Khám bệnh I, BV TT Tp Hồ Chí Minh.
Theo Lancet 2009.
