Kết quả một nghiên cứu ngẫu nhiên mới cho thấy Donepezil ( biệt dược Aricept, hãng dược Eisai) có tác dụng làm chậm quá trình teo vùngh hải mã ở người có dấu hiệu sa sút tâm thần Alzheimer (Alzheimer’s Disease=AD) sớm.
Trưởng nhóm Gs Ts thần kinh học Bruno Dubois BV La Salpêtriere Paris cho biết, sau 1 năm nghiên cứu tại, kết quả 42 % bệnh nhân (BN) giảm tình trạng teo hồi hải mã. Đây là kết quả rất ấn tượng.
Tuy nhiên nghiên cứu này không cho biết kết quả nào trên khả năng nhận thức, không giúp các nhà nghiên cứu hy vọng nhận định nhóm BN nào có hiệu quả loại thuốc này.
BN có dấu hiệu AD sớm đang được các nhà nghiên cứu nhận nhận định như suy giảm nhận thức nhẹ (mild cognitive impairment=MCI) là bóng dáng báo hiệu quá trình tiến triển đầu đủ của căn bệnh này. Hy vọng can thiệp điều trị sớm đủ để phòng ngừa AD từ khi còn bệnh còn đang tiến triển.
Các nghiên cứu trước đây đã cho thấy hồi hải mã thu nhỏ một cách mau lẹ ở BN MCI tác động tiến triển tới AD. Donepezil làm chậm teo hồi hải mã ở BN AD mức độ nhẹ tới trung bình tương tự như làm chậm suy giảm nhận thức nhưng ít bác sĩ nghiên cứu tác dụng này ở BN MCI.
Ts Dubois và cs thực hiện test trí nhớ (Free and Cued Selective Reminding Test = FCSRT) nhằm xác định BN có dấu hiệu tiền triệu AD. Kết quả test này tương ứng với thể tích hồi hải mã và với sự thay đổi đặc trưng của dịch não tủy của BN AD.
Mẫu nghiên cứu 216 người trên 50 tuổi không bị sa sút tâm thần nhưng điểm số FCSRT thấp. Tác giả phân nhóm ngẫu nhiên 103 người dùng giả dược và 113 người dùng Donepezil 10mg / ngày. Tác giả sử dụng hình ảnh MRI đo thể tích hồi hải mã vào thời điểm 6 tháng và 1 năm.
Các phản ứng phụ hay gặp ở nhóm BN dùng Donepezil như co cơ, ác mộng, tiêu chảy, đau đầu , buồn nôn, khó ngủ, đau bụng và chóng mặt. Và một số BN đã ngừng tham gia nghiên cứu, còn lại 81 Bn nhóm giả dược và 75 BN nhóm dùng Donepezil.
Kết quả thể tích hồi hải mã của nhóm BN dùng Donepezil giảm 1,89% sau 1 năm, trong khi nhóm BN dùng giả dược giảm 3,47%. Sự khác biệt có ý nghĩa thống kê (P<.001).
Mặc dù apolipoprotein có liên quan với tình trạng giảm thể tích hồi hải mã ở BN AD nhưng trong nghiên cứu này không có sự khácbiệt giữa hai nhóm BN dùng giả dược và dùng Donepezil.
Các tác giả còn dùng test tâm lý thần kinh nhưng không phát hiện sự khác biệt có ý nghĩa thống kê giữa 2 nhóm BN.
Các kết quả nghiên cứu trên cho thấy không ảnh hưởng bất lợi đến thực tế điều trị bệnh sa sút tâm thần. Ts Keith Fargo GĐ Khoa học Chương trình nghiên cứu của Hội Alzheimer đồng ý với nhận định trên và cho biết quan điểm trên cần được nghiên cứu bổ sung vì đến nay các nội dung nghiên cứu vấn đề này còn chưa rõ và nghiên cứu này đã đáp ứng vấn đề nêu ra. Tất nhiên tất cả các kết quả nghiên cứu đầu phải được tiếp tục theo dõi.
“Trong tương lai, các nhà nghiên cứu cần tìm hiểu đánh giá về các test tâm lý thần kinh ở nhóm BN dùng Donepezil. Nếu theo dõi nhiều BN và dài ngày hơn chúng ta sẽ thấy sự thay đổi nhận thức trong cuộc sống hàng ngày”.
Ts Dubois cho biết sẽ tiếp tục phân tích dữ liệu để tìm hiệu tác động của Donepezil trên cấu trúc của não bộ.
Donepezil, biệt dược Aricept và hiện nay còn có sản phẩm Aricept Evess, hãng dược Eisai (Nhật Bản) dùng dán ngoài da, tiện lợi cho BN lớn tuổi.
Theo Laird Harrison. Donepezil May Slow Hippocampal Atrophy in Prodromal AD. Medscape Medical News > Neurology. February 04, 2015
